Rita Beintema ‘Kundalini, het innerlijk vuur’

Rita Beintema beschrijft in dit artikel welke risico’s en verschijnselen kunnen optreden bij mensen die onvoorbereid en vanuit prestatiedrang kundalini yoga beoefenen.

Kundalini, het innerlijk vuur

Het woord Kundalini, dat zijn oorsprong heeft in de hindoeïstische traditie, kent vele verschillende richtingen. Je zou deze kunnen vergelijken met de verschillende christelijke stromingen die in de loop van de tijd zijn ontstaan. Het hindoeïsme heeft eigen opvattingen over reïncarnatie en karma. Opvattingen die je in de Veda’s en Oepanishads niet tegenkomt.
In de boeken over hindoe-religie zul je termen vinden die geleend zijn uit de Veda’s, de Oepanishads en de Bhagavad Gita. De termen zijn geleend en er is een verworven mening die helemaal niets van doen heeft met de originele betekenis van de spiritualiteit, met adhyatma (geen dualiteit). De vedische of de oepanishadische betekenis is soms totaal verschillend van de betekenis van de woorden die door de religieuze boeken er aangegeven of geschonken zijn. Spiritualiteit spreekt niet over je moraal en immoreel zijn; zij handelt over het allerbeste, de suprême werkelijkheid, over inzicht. Spiritualiteit is een wetenschap van het leven. Er staat niets in wat je moet geloven of wat je kunt bereiken. Wat wel in de Veda’s, de Oepanishads en de Bhagavad Gita staat is: je eigen leven te onderzoeken.

Wat is kundalini? Kundalini is de vurige kosmische energie, gesymboliseerd door een opgerolde slang, slapende in de stuit. Die, als hij ontwaakt, kan opstijgen tot boven in het hoofd en verschillende centra activeert. Kundalini is een kosmische energie.
Volgens de aanhangers van de kundalini techniek zou kundalini het volgende geven:
Een transformatieproces tot verlichting, en het bewustzijn schonen van karma uit vorige levens en uit het huidige leven. Voor transformatie is geen gevaarlijk kundalini-proces nodig. Voor transformatie is de weg naar inzicht voldoende Het bewustzijn schonen van karma uit vorige levens en uit het huidige leven. Het is een aanname dat reïncarnatie bestaat. We willen dit wel graag omdat het ons gevoel van eerlijkheid bevredigt. Maar daarom bestaat het nog niet. Wat karma werkelijk is: is als mens geboren te worden, met de erfenis van de totale mensheid. Het is je karma geboren te worden in een geconditioneerd menselijk lichaam. Fysiek en psychologisch geconditioneerd. Karma betekent handelen, actie. Handelen uit de volheid van je hart zonder oordeel of veroordeel. Zonder te bedenken wat het oplevert.

Kundalini yoga -en alle andere methodes om kundalini bewust op te wekken- betekent spelen met vuur. Vuur dat, als het losbreekt en er is aan een aantal lichamelijke en geestelijke voorwaarden niet voldaan, maar zeer moeizaam te hanteren is. Alle mogelijke psychische en fysieke klachten kunnen optreden. Iemand die daaraan begint moet zich dat goed realiseren. Wat meestal niet verteld wordt is dat je voor het beoefenen van kundalini een ijzersterk zenuwgestel nodig hebt. Heb je geen ijzersterk zenuwgestel, dan kan het wel beschadigd worden en soms zelfs onherstelbaar beschadigd. En waarom dit alles te riskeren terwijl het transformatieproces vanzelf tot stand kan komen, door je dagelijks leven en alles wat daarbij hoort te onderzoeken.

Waarom gaat iemand kundalini-oefeningen doen? Dat is de kernvraag. Soms horen ze van een bekende hoe leuk dat is; wat er allemaal bereikt kan worden en zonder verder onderzoek begint men eraan. Iemand die het niet via een bekende heeft gaat op zoek naar informatie in de boekhandel en gaat verschillende boeken over dit onderwerp lezen. Gaan deze boeken over wat je kunt ‘bereiken’ met kundalini-oefeningen, dan sluipt het verlangen om die te gaan doen langzaam naar binnen. De boeken over het bereiken van verlichting zijn verleidend en gevaarlijk. Een kritisch boek over dat onderwerp lezen of andere informatie opzoeken wordt meestal vergeten.
Er zijn een aantal disciplines die met kundalini opwekkende oefeningen werken. De meest voorkomende zijn: kundalini-yoga, tantra-yoga, krya-yoga, siddha-yoga, chakra-yoga en agni-yoga. Maha yoga is geen kundalini yoga. Maha yoga is de grote yoga, de wijsheid uit de Oepanishads en dat is de weg naar inzicht.

Wat zijn kundalini-verschijnselen? Er zijn lichamelijke en psychische verschijnselen. De lichamelijke kunnen zijn: trillen of schokken van armen en/of benen, pijn in armen en benen, ook verlammingsverschijnselen zijn mogelijk. Urenlang zingen. Koude of hitte ervaringen. Trillingen door energiestoringen in het lichaam. Pijn en druk in het hoofd. Ook vreselijke pijnen zijn bekend. Bijvoorbeeld gek van de pijn worden.
De psychische verschijnselen kunnen zijn: Het horen van stemmen of geluiden, depressies, angsten, onbestemde gevoelens, woede-aanvallen, verdriet en huilen. Maar ook helderziendheid, helderhorendheid, heldervoelend zijn, gedachten lezen en soms het gevoel van uit het lichaam te treden. Extremer kan ook nog, zelfmoordneigingen en zelfmoord. In de tijd dat ik als yogatherapeute in de psychiatrie werkte heb ik dat helaas meermalen gezien.
In de psychiatrische DSM code IV 62.89 staan deze verschijnselen bekend onder: religieuze en spirituele storingen.

Er is een andere weg die niets belooft, maar wel helpt de onwetendheid te verdrijven. Een weg zonder gevaren van kundalini storingen. Jnana yoga. De yoga van éénheid en inzicht, belooft niets, zij zegt: onderzoek het gekende (het dagelijkse leven) en je komt uit bij het ongekende. Een ding is zeker, je kunt als ik, als persoon zijnde, niets bereiken. Het andere is er, als het ik afwezig of doorzien is. Niets kunnen bereiken, klinkt in deze tijd vreemd. We willen op maatschappelijk terrein iets bereiken, maar hier gaat het over geestelijke zaken. Doorzie de dualiteit, krijg inzicht in denken, voelen en emoties. Dan groeit het inzicht vanzelf. Het transformatieproces gaat via de weg van de geleidelijkheid.
Sri Ramana Maharshi zegt over deze weg naar inzicht het volgende: “One who adopts it, need not to worry about kundalini, nadis, brain, sushumna, breath-control.”

Van de 45 jaar lesgeven heb ik bijna 5 jaar als yoga therapeute in de psychiatrie gewerkt. Daar heb ik verschillende patiënten meegemaakt die totaal ontoerekenbaar waren door de kundalini verschijnselen. In de Bilthovense periode ben ik vele keren gebeld door mensen met kundalini klachten. Die klachten waren soms zeer ernstig; sommige personen kon je tijdens gesprekken aanwijzingen geven maar bij enkele kwamen die aanwijzingen te laat. Sinds 1997 heb ik op maandagochtend telefonisch spreekuur; ook dan spreek ik nog regelmatig mensen met kundalini verschijnselen. Het ergste van alles is dat ze door de mensen van wie ze les hebben gehad afgestoten worden en aan hun lot overgelaten. Men geeft les maar weet niets van de gevaren, noch hoe dit te begeleiden. Waarom dit alles? Omdat men denkt dat verlichting bereikt kan worden. Maar hoe kun je iets bereiken wat er altijd al is. Het wordt door de foutieve identificatie niet gezien en niet doorzien.

Zie ook de andere lezingen, artikelen en boeken van Rita Beintema op deze site.