Rita Beintema Lezingen over jnana yoga

Rita Beintema gaf op 12 november 2005 lezingen over jnana yoga en lichamelijke yoga: de drie onruststokers die je daarbij tegenkomt, het observeren van het lichaam en gedachten, de ademhaling en opbouwen van asana’s. Dit naar aanleiding van het verschijnen van haar boek ‘Jnana yoga in de praktijk. Een weg naar vrijheid’.

 

 

Jnana yoga, een bevrijdende “weg”

Jnana yoga is de yoga van Inzicht en Kennis en is een non-duale weg. Het woord Inzicht spreekt voor zichzelf en kennis is tot op zeker hoogte nodig om het proces om tot inzicht te komen te ondersteunen.
Er zijn veel goede boeken over jnana yoga geschreven. Ik wil ook niet ingaan op de filosofische teksten. Teksten kun je op een bepaald niveau begrijpen. Toch is begrijpen geen inzicht. Op het moment van inzicht herken je iets zeer fundamenteels. De “weg” van jnana yoga is geplaveid met deze stukjes herkennen.
Om tot herkenning te komen is het belangrijk om inzicht te krijgen in je gedachten, gevoelens en je verleden, kortom in dat wat zich in je dagelijkse leven afspeelt. In de literatuur was geen boek verkrijgbaar dat je deze handreiking doet. Dit heeft mij doen besluiten om een boek als lesmateriaal voor het dagelijkse leven te schrijven.
Een boek dat laat zien wat zich in het dagelijkse leven in je binnenste afspeelt en hoe je daarmee kunt omgaan. De titel van mijn nieuwe boek is: Jnana yoga in de praktijk. Een weg naar vrijheid. De titel kun je letterlijk nemen. Het boek geeft praktische aanwijzingen en oefeningen voor deze moeilijke materie.
Ik ben zelf deze weg gegaan en heb er 45 jaar les in gegeven. De inhoud van dit boek is aan zeer velen doorgegeven.

 

Doordat ik zelf vroeger een heel moeilijke tijd heb gehad en een leraar kreeg die les gaf met de inzichten van jnana yoga, is dit ook mijn “weg” geworden.
Vanaf dat ik begon met lesgeven, heb ik bijna altijd gewerkt met mensen die problemen hadden en soms heel zware problemen.
Alle variaties van angst, problemen met het verleden, problemen met het denken, problemen met het gevoel, maar ook de problemen met de verbeelding van bepaalde gevoelens die in allerlei technieken gebruikt worden kwamen daarbij aan de orde. Dit zowel binnen als buiten de psychiatrie.

 

Ik zal een voorbeeld uit de praktijk geven. De heer J, een dertiger, getrouwd, twee kinderen en een goede baan. J. was al een aantal jaren onder behandeling geweest voor zijn straatfobie. Zijn vrouw bracht hem naar en haalde hem van zijn werk. Tijdens het telefoongesprek heb ik hem gevraagd of hij zonder hulp de laatste tien meter naar mijn huis wilde lopen. Op de afgesproken tijd stond er een roodbezwete man voor mijn deur die zowat letterlijk binnenviel.
Ik heb hem uitgelegd wat jnana yoga was. Verder wat verteld over denken en voelen en over de identificatie met een gedachte. Ik vertelde onder andere dat angst ook een gedachte is die – als je hem durft aan te kijken en te blijven aankijken- vanzelf oplost. Na een lang en intensief gesprek vroeg ik hem of hij bereid was de angst te ontmoeten. J. antwoordde met ja. Hij legde op mijn verzoek zijn handen in mijn handen, sloot zijn ogen en nodigde de angst uit. Na 10 minuten vroeg ik hem zijn ogen weer open te doen. De immense opluchting op zijn gezicht zal ik niet vergeten toen hij zei: Er was geen angst, is dit het nu? Waarop ik ja knikte. Met een snik in zijn stem zei hij: Waarom hebben ze me dit nooit eerder verteld? Waarom hebben ze me zo lang laten lijden? Een lijden dat niet nodig was.

 

Het herkennen dat angst een gedachte is, wil niet zeggen dat je meteen van het probleem bevrijd bent. De moeilijkheid is dat je alle denkimpulsen die je in de loop van de tijd versterkt hebt, moet gaan de-conditioneren. Elke keer dat de angst omhoog komt, de angst niet te voeden door de angst weg te willen hebben. Een gedachte of gevoel weg willen hebben maakt de gedachten of gevoel steeds opdringerig. En dat kan alleen met veel geduld en doorzettingsvermogen om iedere keer als de angst omhoog komt, dit als een gedachten te zien en te blijven zien.
Denk nu niet dat jnana yoga een soort therapie is. Het is geen therapie maar heeft wel een therapeutisch effect en dat is wel iets anders. Langzaam tot inzicht komen werkt bevrijdend in je dagelijks leven. In mijn lessen gebruikte ik vaak het volgende: ieder mens heeft een volle rugzak op zijn rug. Naarmate je tot inzicht komt wordt de rugzak steeds lichter totdat er niets meer inzit en de rugzak als het leven zelf over blijft.

 

Realiseer je dat jnana yoga niet sleutelt aan de persoonlijkheid die je denkt te zijn, maar je langzaam maar zeker laat ontdekken dat je geen persoonlijkheid, geen gedachte kunt zijn. Je bent te allen tijde alleen maar kenner van gedachten.

 

Belangrijk is dat je leert herkennen dat in ieder mens – dus ook in jou – de cultuur waarin je leeft aanwezig is. Dat de cultuur van het gezin waarin je geboren bent en van je verdere familie in jou aanwezig is. Maar ook het zaad van het totale menselijke verleden is in ieder van ons aanwezig.
Als je de patronen van gezin, omgeving en het land gaat herkennen en deze patronen wilt veranderen, is er de noodzaak om deze patronen gevoelsmatig niet meer te activeren, maar te accepteren. Alleen dat wat je eerst als een gegeven kunt accepteren, kun je ook veranderen. Dan pas kun je het de-conditioneren.
Bij het de-conditioneren van patronen waar je als mens moeite mee hebt, is het noodzakelijk om goed te kunnen observeren zonder dat je vervalt in een analyse van je probleem. Je problemen analyseren heeft geen enkel nut; je laat dan de ene gedachte oordelen over de andere.

 

Om je problemen te kunnen de-conditioneren heb je een basis nodig van waaruit je bezig bent. De basis is voelen, observeren en een sterk ontwikkeld ik hebben (een labiel ik zou er verward door kunnen worden). Iemand met een sterk ik die graag wil onderzoeken is ook bereid inzicht in het verschijnsel ik te krijgen, ondanks al het werk dat er voor gedaan moet worden.

 

Ik wil duidelijk stellen dat jnana yoga non-duaal is, dat er in jnana yoga geen voorschriften, geen geboden of verboden zijn. Er is geen moeten, ook geen heilig moeten en je neemt nooit iets aan op gezag van een of andere autoriteit. Laat het je wel duidelijk zijn dat je als ik de “verlichting” niet kunt bereiken. Besef hebben van je ik is altijd dualiteit. In het Zijn is er geen ik meer, dat dit zou kunnen waarnemen.

 

Ik heb in de yogalessen de lichamelijke yoga verweven met “Stilzitten”; stilzitten vanuit de jnana yoga, om via het gekende, “het lichaam en het dagelijkse leven”, uit te komen bij de bron, het ongekende. Het stilzitten werd ondersteund door er ook over te spreken en door wat je op les aangereikt werd, thuis in praktijk te brengen.

 

Ik vertel steeds over het belang van leren voelen, leren observeren en het trainen van innerlijke waakzaamheid. Waarom leg ik hierop steeds weer de nadruk? Als je niet kunt waarnemen hoe je lichaam reageert en waardoor dit komt, zul je eerder de identificatie met een gevoel of een gedachte aangaan. Inzicht in lichamelijke processen is geen theoretische kennis die je geleerd hebt, maar een geleefde ervaring van wat er in het lichaam plaatsvindt.
De wetenschap van jnana yoga is niet voor niets de wetenschap van het zuiveren van de biologische en de psycho-fysieke structuur. Om dit proces te ondersteunen is het leren observeren van dat wat zich in het lichaam afspeelt zo belangrijk. Yoga kan niet beperkt blijven tot het doen van lichamelijke oefeningen en het beoefenen van een beetje concentratie of het praktiseren van de spirituele discipline.
Jnana yoga is een weg van innerlijke revolutie, die jou langzaam verandert van een fragmentarisch verdeeld mens tot de heelheid van je wezen. En Nu De drie onruststokers.

 

De drie onruststokers

De drie onruststokers zijn: het cerebrale orgaan, het zenuwgestel en het chemische systeem. De biologie van herkennen en waarnemen vraagt een gezond, sterk en evenwichtig zenuwgestel om de veranderingen die in het lichaam plaatsvinden te laten gebeuren.
De hersenen zijn nooit rustig en kunnen daarom nooit een instrument van waarneming worden. Als de hersenen niet rustig zijn, kunnen zij niet goed functioneren omdat het chemische systeem dat zichzelf kenbaar maakt in de vorm van emoties, wensen, vreugde, boosheid, agressie, verdriet, enzovoorts, enzovoorts steeds blijft storen.
Als de hersenen niet in rust zijn, als het zenuwgestel niet vrij van spanning is en het chemische systeem niet vrij is van druk, dan zullen deze drie onruststokers een chronische onrust blijven veroorzaken in denken en voelen.
Aangezien het cerebrale orgaan de oppasser is van zowel het zenuwgestel als van het chemische systeem, kent het geen rust.
De rust in het zenuwgestel en een ontspannen chemisch systeem maakt zichzelf kenbaar in het waarnemen en in een goede relatie met de materiële wereld.

 

Maar in het dagelijkse leven blijft de mind (geest) rusteloos, de hersenen onstabiel, het zenuwgestel gespannen.
We weten niet goed hoe we moeten leven. We willen menselijke problemen met onze hersenen oplossen, maar – ondanks soms goed bedoelde acties – lukt dit niet.

Maar laten we niet vergeten dat het zaad van alle menselijke problemen in ons ligt, in deze drievoudige onruststoker en in rusteloosheid. Als dit een vaste factor van ons leven is, wat gaan dan spirituele discipline, lichaamshoudingen en pranayama’s daaraan doen? Hoe leiden zij naar een transformatie?
De biologie van het kennen en de chemie van het waarnemen zullen samen moeten komen. De zuivering hoort plaats te vinden in de bron van kennen en waarnemen, de biologische en chemische bron.

Krishna legt het in het tweede hoofdstuk van de Bhagavad Gita vers 58 t/m vers 72 als volgt aan Arjuna uit:
“De zintuigen horen opgevoed te worden in de kunst en wetenschap van de zelfbeheersing. Krishna vertelt aan Arjuna; als de zintuigen niet opgevoed worden, als de zintuigen niet gevuld zijn met de kracht van de zelfbeheersing, als gevolg van de opvoeding, dat het dan vergeefse hoop is om te denken, dat je in naam van discipline, ethiek, religie of spiritualiteit, de zintuigen onder controle krijgt. Zelfbeheersing is noch discipline noch controle.
Zoals een zeilschip door sterke wind uit de koers raakt, zo zal op dezelfde wijze het schip van je denken je op een dwaalspoor brengen, als de zintuigen geprikkeld worden door de indrukken van de materiële wereld.”
We gaan terug naar de dagelijkse praktijk.
Jezelf onder druk zetten door middel van het moeten, heeft geen enkel nut. Zelfs een kleine dwang werkt niet in het menselijke lichaam. Het lichaam is een elektromagnetisch gevoelig organisme; des te meer druk je erop zet, des te meer zal het opspelen. De drievoudige onruststoker zal alleen met een goede opvoeding van de biologische structuur verdwijnen.

 

De hersenen zorgen door middel van de zintuigen en door identificatie met wat je hoort, ziet, ruikt, proeft of voelt, dat er steeds denkimpulsen omhoog komen die worden verbonden met een zogenaamde persoon die de gedachten waarneemt. Het denken kan voor een mens een enorme plaaggeest zijn, zelfs zodanig dat het denken de mens hanteert, in plaats van dat de mens het denken hanteert. Zoals de heer J.
Als je problemen hebt, veroorzaak je door steeds weer aan je problemen te denken, dat de denkimpulsen sterker worden en frequenter omhoog komen. Hoe groter je probleem is des te vaker zullen de denkimpulsen omhoog komen.
Dit gebeurt niet alleen met problemen, maar bij alles wat je in het dagelijkse leven doet. Elke identificatie met een gedachte is weer een voeding voor de volgende denkimpuls. Toch vraag je dan jezelf af waarom die gedachten steeds omhoog komen. Maar je ziet niet in dat je dit zelf veroorzaakt door er waarde aan te geven en door je ermee te identificeren.

 

Leren voelen en observeren en het ontwikkelen van innerlijke waakzaamheid maakt het mogelijk om via het gekende te ontdekken dat ik nooit iets kan zijn dat aan veranderingen onderhevig is en dat ik uiteindelijk alles alleen als een gedachte kan waarnemen.
Het denken kan het ongekende niet benaderen, geen ik kan het bereiken.
Wat het ongekende genoemd wordt, is een staat van Zijn.

 

Het proces van heel worden groeit naar heel zijn, het zorgt dat het lichaam steeds veranderingen ondergaat om een staat van evenwicht te bereiken. Het is niet nodig dat jij er voor zorgt. Het lichaam doet dit zelfstandig als het geen energie meer hoeft te steken in het harmoniseren van verkeerde reactiepatronen in het lichaam. De drievoudige onruststoker krijgt dan steeds meer rust.

 

Naarmate je langer bezig bent verandert er steeds meer. Je lichamelijke grenzen verdwijnen. Het individuele bewustzijn dat eerst als een spiegelbeeld reflecteerde, verliest steeds meer beperkingen. Het wordt Bewustzijn (in hoofdletters), het observeren verdwijnt en Gewaarzijn blijft over.
Gewaarzijn is niet een brug die beide oevers met elkaar verbindt. Het is zoals de positieve en negatieve stralen die samen gebundeld licht uitstralen. Het negatieve van het individuele bewustzijn en het positieve van het kosmische bewustzijn samen in harmonie verenigd.

 

Door het gekende verder te onderzoeken komen er steeds meer inzichten. Het gekende is het alledaagse leven. Het alledaagse leven dat men vaak de werkelijkheid noemt. Is dat de werkelijkheid? Nee, het is niet de werkelijkheid.
De echte Werkelijkheid is niet te verdelen; het is het Totaal van Dat Wat Is. Je kunt de werkelijkheid zelfs niet verdelen in een schepper en een schepping. De oorzaak wordt het effect zonder zijn oorzakelijkheid te verliezen. Dit is het geheim van de advaita – niet twee zijn – en dat is Eenheid. Deze Eenheid is de essentie van het leven.

 

Ik wil besluiten met de laatste zinnen van mijn nieuwe boek die de essentie van de jnana yoga weergeven: Wij hebben “Dat Wat Is” een naam gegeven omdat we het met onze hersenen niet kunnen bevatten. Uit “Dat Wat Is” is alles voortgekomen en wij zullen in alle eeuwigheid niet anders zijn dan dat waaruit wij voortgekomen zijn.

 

 

 

Lichamelijke yoga als ontdekkingsreis

Deze vorm van yoga is gebaseerd op de jnana yoga. Jnana yoga is de yoga van inzicht en kennis en is non-duaal.
De lichamelijke yoga als ontdekkingsreis is meer dan alleen maar oefeningen doen om een soepel lichaam te krijgen.
Het is een ontdekkingsreis die ons leidt naar verwondering en bewondering voor de werking van het lichaam. We realiseren ons veel te weinig dat het lichaam een geweldig en prachtig instrument is. We gaan er gedachteloos aan voorbij dat dit unieke instrument ook onderhouden en gestemd moet worden.

 

In de praktijk blijkt dat de mens in doorsnee weinig van het lichaam af weet. Laat staan in staat is om tijdens de oefeningen in het lichaam te kunnen voelen wat er gebeurt en daarna de uitwerking van een oefening te kunnen observeren en te verwoorden.
Kennis van het lichaam helpt als je gedachten, gevoelens, de energetische en chemische werking in het lichaam gaat observeren. Om dit te kunnen zullen we het lichaam de nodige aandacht moeten geven. Dit is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Het leren voelen is een subtiel gebeuren, dat veel tijd en alle aandacht vraagt, maar wel de moeite waard is.

 

Dit is één zijde van de lichamelijke yoga. De andere en niet de minst belangrijke zijde is dat de lichamelijke yoga de mogelijkheden biedt als opstap naar het geestelijke aspect van yoga. Dat leidt je via het gekende naar het ongekende. Het gekende is het lichaam en het dagelijkse leven. Door op deze manier de lichamelijke yoga te beoefenen kom je steeds meer in de richting van de bron, het ongekende. Het ongekende is dat wat door een ik niet bereikt kan worden.

 

Als je aan yoga begint is het belangrijk dat je je realiseert dat je dit vrijwillig gaat doen, maar dat het niet vrijblijvend is. Yoga doen is een ontdekkingsreis in de ware betekenis van het woord: ontdekken, blootleggen. Ontdekken dat je eigenlijk niets van het lichaam af weet, laat staan dat je tijdens de oefening de werking kunt voelen en na de oefening de uitwerking kunt observeren. Wil je het lichaam beter leren kennen dan zul je er de tijd en de moeite voor moeten nemen om die kennismaking te intensiveren.
Het is moeilijk om het lichaam te observeren zonder er een oud gevoel op te projecteren, of er een denkplaatje op te plakken. Het echte observeren is een direct waarnemen zonder tussenkomst van het denken van het zal wel zoiets zijn.

 

Ik wil benadrukken dat leren voelen ook te maken heeft met pijn toelaten. Fysieke en psychische pijn uit het heden of uit het verleden. Pijn die je verhindert om in harmonie te leven, omdat de hersenen en het lichaam de pijnlijke herinneringen hebben opgeslagen. Pijn die jij zelf zonder het te beseffen steeds weer voedt, door er op te reageren. Hierin inzicht krijgen leidt tot bevrijding.

 

Dit alles begint met leren voelen. Goed leren voelen heeft een aantal voordelen. Ten eerste: je leert door het observeren tijdens en na een oefening je lichaam beter kennen omdat je meer inzicht krijgt in de werking en doorwerking van de verschillende onderdelen van het lichaam. Ten tweede: je schept afstand tussen het gevoel en de waarnemer van het gevoel. Door letterlijk en figuurlijk afstand van het gevoel te nemen vindt er minder snel een identificatie met het gevoel plaats.

 

Deze vorm van yoga waarin het lichamelijke en het geestelijke aspect in een les verweven zijn, is niet populair en ook niet spectaculair, maar wel bevrijdend. Deze vorm van yoga bevrijdt je van onwetendheid, geeft inzicht in je gebondenheid aan het verleden en ondersteunt het afpellen van verkeerde gewoontes, conditioneringen en verkeerde identificaties.

 

De oefeningen in de eerste maanden

In de lessen worden de lichamelijke oefeningen langzaam opgebouwd zodat je alles kunt blijven voelen en observeren. Na de oefening wordt de uitwerking geobserveerd, waarbij tijdens de les ieder op zijn beurt in het kort verwoordt wat zijn of haar ervaring is. De leraar geeft hier uitgebreid feedback op zodat er geen misverstanden kunnen ontstaan.

 

Langzaam maar zeker ontdek je dat het lichaam een geweldig mooi instrument is dat jij leert bespelen. Dat jij zelf kunt voelen wat er in je lichaam gebeurt en je niets hoeft te voelen wat een ander je eventueel suggereert wat je zou moeten voelen. Je eigen autoriteit zijn of worden is in de eerste jaren van yoga beoefenen nodig. Om dat op den duur weer te laten varen voor het directe waarnemen.

 

Verder wordt in elke les aandacht besteed aan het Stilzitten. Sommigen zouden dit meditatie noemen. Echte meditatie is niet gebonden aan een lichamelijke houding, maar is een innerlijke houding van niet meer verdeeld zijn. Eenheid in al je handelingen. Stilzitten is op weg zijn naar een meditatief leven, Stilzitten is kijken en luisteren naar je innerlijk. Stilzitten is niet “doen”, is leren luisteren, is leren onderscheiden wat ik allemaal niet ben.
Dit afpellen van het verleden, van verkeerde ideeën en inzichten is nodig, om ooit weer een vrij mens in vrede en harmonie te kunnen zijn.
Te veel mensen zijn nog steeds gevangen in hun verleden; het dagelijkse leven wordt niet geleefd, zoals het zou kunnen, al hun doen en laten wordt helaas door het verleden gedomineerd.
Inzicht in het denkproces, inzicht in hoe de denkimpulsen werken, inzicht in de identificatie- processen, zou al veel leed besparen en doen inzien dat je geen gevangene van het verleden behoeft te zijn.

 

Het observeren

Als je de lichamelijke yoga gaat beoefenen is het de bedoeling dat je elke oefening iedere keer- tijdens en na de oefening – blijft observeren. De werking en uitwerking van een oefening zijn altijd weer nieuw, want je leert voelen wat er nu is en niet om – met je geheugen – het gevoel van gisteren te projecteren.

 

Het is onze fout dat we – door een goed gevoel van gisteren steeds te willen herhalen en te projecteren – het gevoel op het moment zelf laten verkommeren in plaats van het heel levend te houden door het iedere keer weer als nieuw te ervaren. Bij het woord observeren heeft men vaak het idee dat het met de ogen gebeurt. Maar dit is niet zo. Het werkelijke observeren is een voelend zien een zien zoals een blinde dat doet: zien met het gevoel.

 

Als je thuis met de oefeningen begint, zorg dan voor een geventileerde ruimte en geen tocht. De aandacht voor elke oefening is hetzelfde. Een aandacht die niets uitsluit of dwingt, maar die met belangstelling volgt wat het lichaam doet. Zonder dwang, zonder forceren. Gaat een oefening niet zoals jij wilt, probeer het dan morgen weer.
Leer de spieren bewust aan te spannen en los te laten. Leer de verschillen voelen tussen onderspanning, overspanning, de juiste spanning en ontspanning.
Om de werking en uitwerking van een oefening te observeren, is het nodig om stil en aandachtig te zijn. Zo lang er allerlei gedachten in het hoofd rondspoken, missen wij de aandacht bij het gebeuren en kan het lichaam zijn verhaal niet vertellen.
Na verloop van tijd merk je dat dit een opstap is naar de geestelijke kant van yoga. Je merkt dat je alerter wordt en dat je innerlijke waakzaamheid toeneemt.
Als je zo leert observeren, is elk stapje dat je zet, elke ontdekking die je doet, al een bevrijding op zichzelf. Je gaat steeds vlugger waarnemen waar verkeerde spanning zit en hoe het verdedigingsmechanisme van het lichaam werkt.

 

Belang van een goede ademhaling

In de opbouw van de lessen neemt de ademhaling een grote plaats in. Goed in – en uitademen is voor iedereen erg belangrijk. Ook leer je om tijdens de uitvoering van een oefening de adem vrij te laten stromen. Er wordt aandacht besteed aan een eventuele geblokkeerde ademhaling als gevolg van een geblokkeerd diafragma. Of aan andere blokkades die de ademhaling belemmeren. U leert ook verschillende zuiverende ademtechnieken. Tevens alle in en outs die betrekking hebben op de ademhaling. Onder andere: hoe je ademhaling reageert op je denken en emoties.

 

Asana’s, kringspieren en bekkenbodem

De verdere opbouw van de oefeningen. Na de inleidende maanden, waarin met kleine oefeningen werd gewerkt, komen de echte yoga asana’s aan de beurt. Om een asana goed op te bouwen is het nodig dat de docent onder ander inzicht heeft in de werking van kringspieren en spierketens.
Kringspieren hebben het vermogen om andere kringspieren op afstand te laten samentrekken. In een goed functionerend lichaam bestaat een samenwerking tussen alle kringspieren door middel van spierketens en diafragma’s, die met alle kringspieren verbonden zijn en met elkaar een functionele eenheid vormen.
Bij alle vormen van incontinentie en verzakkingen is het opnieuw activeren van de kringspieren noodzakelijk.

 

Voor de opbouw van een asana is de hele bekkenbodem belangrijk. Via de voorste of de achterste kringspier kun je de noodzakelijke spierketens aan de voorzijde of de achterzijde van het lichaam activeren. Bij het beoefenen van torsies zullen de bekkenbodemspieren en de daarmee verbonden spierketens rugklachten voorkomen. Ook de bekkenbodemspieren en het perineum hebben in dit geheel een belangrijke functie. U kunt dit alles uitgebreid terugvinden is mijn boeken “De Kern van Yoga”, “Yoga anders benaderd” en “Herstel zelf je spierkracht”.

 

Ik hoop dat ik een beetje duidelijk heb kunnen maken, dat het gekende je dagelijks leven is, dat zich in je lichaam afspeelt, inclusief je denken en je emoties.
Hoe belangrijk goed leren voelen en observeren vanaf de eerste stap van yoga is? Ook al zou je niet verder willen gaan met yoga; dat wat je geleerd hebt zul je nooit meer vergeten. Je lichaam blijft altijd de moeite waard om er de juiste aandacht aan te blijven geven. Inzicht in denken en voelen zal rust en vrede in je leven geven.

 

 

Zie voor meer informatie over de genoemde boeken bij publicaties.