header image

Yoga voor mensen met klachten of beperkingen

door Danielle Bersma

 

Yoga kun je niet in één dag leren, het is een weg die je gaandeweg bewandelt en na lange tijd, wanneer je achterom kijkt, zie je wat je gelopen hebt. Voor je ligt nog steeds de weg, want je bent er nooit. Er is altijd wel iets om te ontdekken. Yoga wordt dan ook wel beschreven als een ontdekkingsreis.

 

Er is geen differentiatie tussen lichaam en geest. Lichaam en geest staan in open verbinding met elkaar en beïnvloeden elkaar wederzijds. Een yogabenadering is een totaalbenadering. Alle aspecten van ‘het mens-zijn’ mogen en kunnen aan bod komen, ziekten en gezondheid, lichamelijke en geestelijke aspecten. Hierin onderscheidt yoga zich van vele andere vormen van benadering.

 

Positieve en negatieve gevoelens

Als negatieve emoties negatieve chemische veranderingen in het lichaam teweeg brengen (uitgebreid onderzocht door Seyle in zijn boek ‘stress’), zouden positieve emoties dan geen positieve veranderingen kunnen veroorzaken? Is het mogelijk dat liefde, hoop, plezier, vertrouwen en het enthousiasme om te leven een therapeutische waarde hebben? Het lichaam heeft ook zelf invloed op onze emoties. Als we stevig gaan hout hakken kan dat opluchting geven aan onze woede en frustraties. Als ons lichaam aangeeft dat het honger heeft, worden we vaak kribbig. Dat muziek onze gemoederen beweegt, is alom bekend. Het lichaam kan ook invloed hebben op ons denken. Als we honger hebben, moe zijn of pijn voelen, stagneert het denken. Bepaalde houdingen waarin we ons alert en comfortabel voelen bevorderen het denken.

 

Als we onszelf bekijken en vragen: ‘Wie ben ik?’, dan blijken er heel veel ‘ikjes’ in ons te zitten die antwoord geven. ‘Ik ben Renée, ik ben grote zus, ik ben lief, ik ben al heel sterk, ik ben verstandig’, maar ook: ‘ik ben gevoelig, ik ben wakker’ en even later: ‘ik ben moe, ik ben boos, ik ben ziek en ik ben….’ Is dat het antwoord op ‘wie ben ik’?

In het boek ‘De kracht van een patiënt’, van Naomi Remen, wordt het als volgt beschreven:

 

‘Er bestaat in ons tegenwoordig denken een onmisbare tendens onszelf en anderen niet te zien alsof we onze ziekten hebben, maar of we onze ziekten zijn!

‘Ik ben een astmapatiënt’ ,’Er is net weer een epilepticus in de kliniek bij gekomen’, ‘De galblaas van vanmorgen moet opnieuw afgebonden worden’.

 

Wanneer we een klacht, ziekte of handicap hebben kunnen we ons ook vereenzelvigen hiermee, als ware we de klacht, ziekte of handicap zelf. Het verschil tussen ik ben een handicap of ik heb een handicap is veel groter dan we in eerste instantie zullen denken. Bovendien kunnen we met het ‘ik ben slachtoffer’, ‘ik ben hulpeloos’ en ‘ik ben de waardeloze figuur’ onszelf slachtoffer, hulpeloos en waardeloos maken. Wij identificeren ons heel snel met allerlei ‘ikjes’. Hoewel vele aspecten van onze persoonlijkheid ons zeer vertrouwd zijn en we zo nu en dan de ervaring hebben dat één ervan onszelf uitdrukt, zijn wij niet deze ikjes. In de yogales, kunnen we tijdens het stilzitten, een meditatieve oefening, onder andere deze aspecten in onszelf ontdekken.

 

Een goede yogadocent

Bij een goede yogadocent worden oefeningen aangereikt die niet moeilijk zijn. Het zijn geen ingewikkelde kunstjes. Het zijn eenvoudige oefeningen met een enorme uitwerking, zoals een energetische werking, een ontspannende werking, een ruimtelijke werking, het geeft harmonie, het brengt balans, enzovoorts. Er wordt geoefend binnen je lichaamsgrenzen, waardoor de oefening je iets geeft. Wanneer je over je eigen grenzen heen gaat, wordt je iets afgenomen dan kan dit spanning, pijnklachten en/of ergernis veroorzaken. Dat is juist wat je in de yoga niet wil!

 

Ademen voor ontspanning en kracht

diafragmaleademhaling

Een oefening die aangeboden wordt, is bijvoorbeeld een goede ademhaling. Wanneer een ruime diafragmale ademhaling plaatsvindt, dan kan die helemaal gevoeld worden in de onderromp, zie de tekening.

 

Deze adembeweging gaat niet alleen naar de buik, maar ook naar de lage flanken, de bekkenbodem en de rug. Deze adembeweging geeft ontspanning en kracht.

 

Bovendien worden de ingewanden gemasseerd, wat vooral gemerkt kan worden door een betere stoelgang.

 

Harmoniseren van verdeeldheid

Andere yoga-oefeningen zijn ontspanningsoefeningen, houding en bewegingsoefeningen. Een lichaam bestaat uit een linker en rechterhelft. Door yoga-oefeningen kan deze ‘verdeeldheid’ geharmoniseerd worden. Door specifieke rotatie-oefeningen, kunnen spierspanningen (tijdelijk) verminderen. Door aardingsoefeningen in de verschillende uitgangshoudingen kan de balans verbeteren. Een mens kan zich steviger in zijn basis gaan voelen, letterlijk en figuurlijk.